Beginnen¶

Installatie¶

Het installeren van QGIS is eenvoudig. Er zijn standaard installatiepakketten beschikbaar voor MS Windows en Mac OS X. Voor distributies van GNU/Linux bestaan zogenaamde binary packages (rpm en deb) of repositories van software die toegevoegd kunnen worden aan de installatie manager waarna QGIS gedownload en geïnstalleerd kan worden. De laatste informatie over binaire pakketten is beschikbaar op de website van QGIS onder http://download.qgis.org.

Voorbeeldgegevens¶

De gebruikershandleiding bevat voorbeelden die gebaseerd zijn op de voorbeeld gegevensset van QGIS.

Het installatiepakket voor Windows, bevat de optie om ook de voorbeeld gegevensset van QGIS te downloaden. Wanneer die optie wordt aangevinkt, zullen de gegevens worden gedownload en geplaatst onder Mijn Documenten in een folder genaamd GIS Database. U kunt uiteraard de verkenner van Windows gebruiken om deze map ergens anders neer te zetten. Wanneer u de optie niet hebt aangevinkt om de voorbeeldgegevens te downloaden tijdens de installatie van QGIS, kan men één van de volgende doen:

• GIS-gegevens gebruiken die u al heeft

• De voorbeeld gegevensset downloaden van http://download.osgeo.org/qgis/data/qgis_sample_data.zip

• De installatie van QGIS verwijderen en opnieuw installeren, maar deze keer met de optie voor het downloaden van de gegevens aangevinkt (maar doe dit alleen wanneer u problemen had met de voorgaande keuzes)

Voor GNU/Linux en Mac OS X is de voorbeeld gegevensset nog niet beschikbaar via rpm, deb of dmg packages. Download de voorbeeld gegevensset door het gecomprimeerd bestand qgis_sample_data als ZIP archief van http://download.osgeo.org/qgis/data/qgis_sample_data.zip en pak dat vervolgens uit met unzip op uw systeem.

De gegevensset Alaska bevat de GIS-gegevens die worden gebruikt in de voorbeelden en in de schermafdrukken van de gebruikershandleiding en bevat ook een kleine database van GRASS. De gebruikte projectie voor de QGIS voorbeeld gegevensset is Alaska Albers Equal Area met als lengte-eenheid de Engelse lengtemaat feet. De EPSG code is 2964.

PROJCS["Albers Equal Area",
GEOGCS["NAD27",
DATUM["North_American_Datum_1927",
SPHEROID["Clarke 1866",6378206.4,294.978698213898,
AUTHORITY["EPSG","7008"]],
TOWGS84[-3,142,183,0,0,0,0],
AUTHORITY["EPSG","6267"]],
PRIMEM["Greenwich",0,
AUTHORITY["EPSG","8901"]],
UNIT["degree",0.0174532925199433,
AUTHORITY["EPSG","9108"]],
AUTHORITY["EPSG","4267"]],
PROJECTION["Albers_Conic_Equal_Area"],
PARAMETER["standard_parallel_1",55],
PARAMETER["standard_parallel_2",65],
PARAMETER["latitude_of_center",50],
PARAMETER["longitude_of_center",-154],
PARAMETER["false_easting",0],
PARAMETER["false_northing",0],
UNIT["us_survey_feet",0.3048006096012192]]

Wanneer u QGIS wilt gebruiken als de grafische gebruikersinterface om te werken met GRASS databases, kun je ook voorbeeld gegevens vinden (Spearfish en South Dakota) op de officiële website van het GRASS GIS http://grass.osgeo.org/download/sample-data/.

Voorbeeld sessie¶

Nu QGIS is geïnstalleerd en u beschikt over voorbeeldgegevens, kunnen we het gebruik van QGIS demonstreren via een eenvoudige sessie. We zullen kaartgegevens in raster- en vectorformaat laden en zichtbaar maken. We gebruiken daarvoor de rasterlaag landcover, qgis_sample_data/raster/landcover.img en de vectorlaag lakes, qgis_sample_data/gml/lakes.gml.

QGIS starten en afsluiten¶

In Voorbeeld sessie heeft u geleerd hoe u QGIS kunt starten. Dit komt nogmaals aan bod en we zullen ook laten zien dat QGIS opgestart kan worden met extra opties op de opdrachtregel.

• Er van uit gaande dat het pad naar QGIS is opgenomen in PATH, kunt u QGIS opstarten door qgis op de opdrachtregel in te typen of door te dubbelklikken op de snelkoppeling naar de toepassing QGIS op het bureaublad of in het applicatiemenu.

• Start QGIS vanuit het menu Start of vanuit de snelkoppeling op je bureaublad of door te dubbelklikken op een project van QGIS.

• Dubbelklik op het pictogram van QGIS in uw map Applicatie. Wanneer u QGIS wilt opstarten vanuit een terminal-venster, start deze dan op met: /pad-naar-installatie-executable/Contents/MacOS/Qgis.

Klik, om QGIS af te sluiten, in het menu Bestand QGIS ‣ Afsluiten, of gebruik de toetsencombinatie Ctrl+Q.

Opties voor de opdrachtregel¶

QGIS ondersteunt een aantal opties die meegegeven kunnen worden wanneer deze gestart worden vanaf de opdrachtregel. Om een lijst van argumenten te zien die u op de opdrachtregel mee kunt geven gebruik voer qgis --help in op de opdrachtregel. Het te gebruiken argument voor QGIS en het resultaat is hieronder weergegeven:

qgis --help
QGIS - 2.6.0-Brighton 'Brighton' (exported)
QGIS is a user friendly Open Source Geographic Information System.
Usage: /usr/bin/qgis.bin [OPTION] [FILE]
OPTION:
      [--snapshot filename]   emit snapshot of loaded datasets to given file
      [--width width] width of snapshot to emit
      [--height height]       height of snapshot to emit
      [--lang language]       use language for interface text
      [--project projectfile] load the given QGIS project
      [--extent xmin,ymin,xmax,ymax]  set initial map extent
      [--nologo]      hide splash screen
      [--noplugins]   don't restore plugins on startup
      [--nocustomization]     don't apply GUI customization
      [--customizationfile]   use the given ini file as GUI customization
      [--optionspath path]    use the given QSettings path
      [--configpath path]     use the given path for all user configuration
      [--code path]   run the given python file on load
      [--defaultui]   start by resetting user ui settings to default
      [--help]                this text

FILE:
  Files specified on the command line can include rasters,
  vectors, and QGIS project files (.qgs):
   1. Rasters - supported formats include GeoTiff, DEM
      and others supported by GDAL
   2. Vectors - supported formats include ESRI Shapefiles
      and others supported by OGR and PostgreSQL layers using
      the PostGIS extension

Opdrachtregel optie –-snapshot

Deze optie geeft de mogelijkheid om een shapshot (een plaatje) te schieten in de indeling PNG van de huidige weergave. Dit is een handige optie wanneer je heel veel projecten hebt en u snel snapshots wilt maken van de projecten.

Standaard genereert dit een PNG-bestand met een resolutie van 800x600 pixels. Dit kan worden aangepast door de opties --width en --height mee te geven op de opdrachtregel. Een bestandsnaam kan worden meegegeven achter --snapshot.

Opdrachtregel optie –-lang

Gebaseerd op de ingestelde standaard taal van uw systeem zal QGIS opstarten in die taal. Wanneer u echter toch QGIS in een andere taal wilt opstarten dan kunt u dit doen door een taalcode mee te geven bijvoorbeeld: --lang=it start QGIS in het Italiaans. Een lijst van de huidige ondersteunde talen met taalcode en status wordt gegeven op http://hub.qgis.org/wiki/quantum-gis/GUI_Translation_Progress.

Opdrachtregel optie –-project

Het opstarten van QGIS met een bestaand projectbestand is ook mogelijk. Voeg aan de opdrachtregel de optie --project toe, gevolgd door het QGIS projectbestand waarmee u QGIS wilt openen.

Opdrachtregel optie –-extent

Met deze optie kunt u precies het geografische gebied aangeven dat u direct na het opstarten in beeld wilt zien. De volgende coördinaten van de linker benedenhoek en de rechter bovenhoek dienen, gescheiden door een komma, als volgt ingegeven te worden:

--extent xmin,ymin,xmax,ymax

Opdrachtregel optie --nologo

Hiermee start u QGIS op zonder het eerste intro scherm van QGIS te zien.

Opdrachtregel optie --noplugins

Wanneer het opstarten problemen geeft en u denkt dat dit veroorzaakt wordt door plug-ins, kunt u deze optie meegeven zodat de plug-ins niet direct worden bijgeladen tijdens het opstarten. De plug-ins zullen nadien wel beschikbaar zijn vanuit beheer en installeer plug-ins.

Opdrachtregel optie --customizationfile

Met deze opdrachtregel optie, kunt u een bestand voor aanpassingen aan de GUI opgeven dat wordt toegepast tijdens het opstarten.

Opdrachtregel optie --nocustomization

Met deze opdrachtregel optie zullen bestaande aanpassingen aan de GUI niet worden toegepast tijdens het opstarten.

Opdrachtregel optie --optionspath

U kunt meerdere configuraties maken en met deze optie kiezen met welke QGIS moet opstarten. Zie ref:gui_options om te bevestigen waar het besturingssysteem de bestanden voor de instellingen moet opslaan. Momenteel is er geen bestand om de instellingen naar weg te schrijven, daarom kunt u een kopie van het bestand met originele instellingen maken en dat hernoemen. De optie specificeert het pad naar de map met de instellingen. Bijvoorbeeld: om het instellingenbestand op /pad/naar/config/QGIS/QGIS2.ini te gebruiken, gebruik de optie:

--optionspath /path/to/config/

Opdrachtregel optie --configpath

Deze optie lijkt sterk op voorgaande optie, maar daarbij wordt ook het standaard pad /.qgis overschreven voor de voorkeursinstellingen van QGIS en dwingt QSettings om in plaats daarvan de opgegeven map te gebruiken. Gebruiken van deze optie geeft gebruikers de mogelijkheid om de QGIS installatie met alle plug-ins en instellingen op een USB-stick te zetten en van daaruit op te starten.

Opdrachtregel optie --code

Deze optie kan worden gebruikt om een opgegeven bestand van Python direct uit te voeren nadat QGIS is gestart.

Als u bijvoorbeeld een bestand voor Python heeft, dat is genaamd load_alaska.py, met de volgende inhoud:

from qgis.utils import iface
raster_file = "/home/gisadmin/Documents/qgis_sample_data/raster/landcover.img"
layer_name = "Alaska"
iface.addRasterLayer(raster_file, layer_name)

Er van uit gaande dat u in de map staat waar het bestand load_alaska.py is opgeslagen, kunt u QGIS starten, het rasterbestand landcover.img laden en de laag de naam ‘Alaska’ geven met behulp van de volgende opdracht: qgis --code load_alaska.py

Projecten¶

De staat van een QGIS sessie wordt beschouwd als een project. QGIS werkt met één project tegelijkertijd. Instellingen kunnen betrekking hebben op het project, maar ook standaardinstellingen betreffen voor nieuwe projecten (zie Opties). QGIS kan de huidige staat opslaan in een project bestand met de menuopties Project ‣ Opslaan of Project ‣ Opslaan als....

Laad een opgeslagen project in de huidige QGIS sessie met Project ‣ Open ..., Project ‣ Nieuw uit sjabloon of Project ‣ Open Recent ‣.

Wanneer u de huidige sessie wilt opschonen en met een nieuwe wilt beginnen, kies Project ‣ Nieuw. Beide menuopties zullen met de vraag komen of u de laatste wijzigingen wilt opslaan, wanneer er wijzigingen zijn geweest sinds de laatste keer dat u het project hebt opgeslagen of geopend.

De soorten informatie die worden opgeslagen in een projectbestand zijn:

• De toegevoegde lagen

• De eigenschappen van elke laag, inclusief symbologie

• Gebruikte coördinatensysteem voor het kaartvenster

• De grootte en inhoud van de kaart zoals je deze het laatst zag

Het projectbestand wordt opgeslagen in XML formaat, wat een formaat is dat men ook buiten QGIS eenvoudig kan bewerken, maar dan moet je wel voorzichtig zijn met wijzigingen. De opbouw van het XML bestand is gewijzigd met het uitkomen van nieuwe versies van QGIS. De kans is groot dat delen van oudere projectbestanden op een gegeven moment niet meer goed functioneren. Om hiervan op de hoogte te worden gehouden kan men in de tab Algemeen onder Instellingen ‣ Opties het volgende aanvinken:

• Geef een waarschuwing om project en gewijzigde gegevens op te slaan indien nodig

• Geef een waarschuwing bij het openen van een projectbestand uit een oudere versie van QGIS

Wanneer je een project opstaat in QGIS 2.6 zal er nu automatisch een back-up worden gemaakt van het projectbestand.

Uitvoer¶

Er zijn verschillende manieren om eindproducten te maken vanuit je QGIS sessie. We hebben al een manier besproken in het gedeelte Projecten opslaan als een project bestand. Hier is een voorbeeld van andere manieren om eindproducten te genereren:

• Menuoptie Project ‣ ^{Opslaan als afbeelding...} opent een bestandsdialoogvenster waarmee u de naam, het pad en een afbeeldingstype (indeling PNG of JPG) kunt selecteren waarin deze wordt opgeslagen. Er wordt automatisch een world file toegevoegd, met de extensie PNGW of JPGW in dezelfde folder, die de afbeelding een goede geo-verwijzing meegeven.

• Via menu Project ‣ DXF Export ... opent een dialoogvenster waarin je de ‘Symbologie modus’, de ‘Symbologie schaal’ en de vectorlagen die je wilt exporteren naar DXF.

• Menuoptie:menuselection:Project –> Nieuwe printvormgeving opent een nieuw scherm waarmee u een nieuwe kaartlay-out kunt maken waarin het kaartvenster kan worden verwerkt om deze vervolgens af te drukken (zie Printvormgeving).